Η ανακατασκευή μετά από επέμβαση για καρκίνο του μαστού πρέπει να προσφέρεται σε όλες τις ασθενείς πριν την αρχική τους επέμβαση και θα πρέπει να αναλύεται σε βάθος. Στη συζήτηση αυτή συμμετέχουν μιά ομάδα ιατρών που περιλαμβάνει χειρουργό μαστού, επανορθωτικό πλαστικό χειρουργό, ογκολόγο, νοσηλεύτρια μονάδας μαστού και ψυχολόγο.
Από τις αρχές της δεκαετίας του ’80 έγινε σαφές ότι η ανακατασκευή μαστού που γίνεται τον ίδιο χρόνο με τη μαστεκτομή σε περιπτώσεις πρώιμου καρκίνου είναι ασφαλής και δεν επηρεάζει την αντινεοπλασματική θεραπεία ούτε την έκβαση της νόσου.
Παρόλ’αυτά, σε περίπτωση που υπάρχει αντένδειξη για άμεση αποκατάσταση του μαστού, λόγω προχωρημένης νόσου ή άλλων προβλημάτων, υπάρχει η εναλλακτική της όψιμης αποκατάστασης του μαστού μετά τη μεσολάβηση χρονικής περιόδου ελεύθερης νόσου. Μετά την αποκατάσταση σημειώνεται σημαντική βελτίωση της εικόνας του σώματος (body image) και της ποιότητας ζωής των ασθενών, ειδικά σε νεότερες ηλικίες.
Υπάρχουν διάφορες εναλλακτικές αποκατάστασης οι οποίες ούτε εμποδίζουν την έγκαιρη ανίχνευση υποτροπής της νόσου, ούτε αποκλείουν τη χρήση χημειο- ή ακτινοθεραπείας.
Μετά την απόφαση για επέμβαση, γίνεται λεπτομερής συζήτηση για τις εναλλακτικές μεθόδους:
• Ογκεκτομή και ακτινοθεραπεία
• Μαστεκτομή
• Μαστεκτομή και αποκατάσταση μαστού
Ιατρικές μελέτες έχουν δείξει ότι η συζήτηση πριν την επέμβαση είναι πολύ σημαντική και μόνο 40% των ασθενών μπορεί να ανακαλέσει την αναφορά στην αποκατάσταση του μαστού προεγχειρητικά, ενώ μόνο το 55% θυμάται ότι συζητήθηκε η δυνατότητα απλής ογκεκτομής.
Αυτά τα δεδομένα δίνουν έμφαση στο γεγονός ότι η ενημέρωση των ασθενών δυστυχώς συνεχίζει να είναι ανεπαρκής.
Παρότι δεν επιθυμούν όλες οι γυναίκες να έχουν ενεργό ρόλο στη λήψη αποφάσεων για τη θεραπεία τους, είναι απαραίτητο να ενημερωθούν σωστά για όλες τις εναλλακτικές λύσεις.
Εναλλακτικές επεμβάσεις:
Α. Ενθέματα:
Σε γυναίκες με μικρό μέγεθος μαστών δύναται να αποκατασταθεί ο μαστός με τη χρήση ενθέματος σιλικόνης διά της τομής που έχει χρησιμοποιηθεί για την μαστεκτομή. Αυτή η εναλλακτική δεν έχει ένδειξη όταν η ασθενής έχει υποβληθεί ή θα υποβληθεί σε ακτινοθεραπεία.
Β. Διατατήρας ιστών:
Είναι μία συσκευή η οποία μοιάζει με μπαλόνι και τοποθετείται κάτω από το δέρμα του θώρακα, κατά τη διάρκεια της πρώτης επέμβασης, και μπορεί να διαταθεί με σκοπό να τεντώσει το δέρμα και να παράγει περισσότερο χώρο μέχρι να επιτευχθεί η συμμετρία με τον άλλο μαστό.
Η διάταση αυτή γίνεται σε όση χρονική περίοδο χρειάζεται (με εβδομαδιαίες επισκέψεις στο ιατρείο) μέχρι να πετύχουμε τη συμμετρία ή και την υπερδιόρθωση (για να υπάρχει και η κάποιου βαθμού πτώση που θα ταιριάζει με τον υγιή μαστό). Αυτή η εναλλακτική δεν έχει ένδειξη όταν η ασθενής έχει υποβληθεί ή θα υποβληθεί σε ακτινοθεραπεία.
Γ. Λιποέγχυση:
Ενδείκνυται μόνο σε ασθενείς που υποβάλλονται σε μαστεκτομή με διατήρηση δέρματος (Skin sparing mastectomy) και δεν έχουν μεγάλο μέγεθος μαστού (ως B cup size).
Μπορεί να γίνει σε συνέχεια με την μαστεκτομή ή και σε απώτερο χειρουργικό χρόνο. Εκτελείται λιποαναρρόφηση στα σημεία που έχουν προ-αποφασιστεί από κοινού μεταξύ χειρουργού-ασθενούς και μετά από κατάλληλη επεξεργασία (χωρίς προσθήκη ξένων ουσιών) γίνεται λιποέγχυση μέχρι το επιθυμητό μέγεθος μαστού.
Λόγω αποδόμησης μέρους του λίπους που μεταμοσχεύεται ως 40% στη βιβλιογραφία, μπορεί να χρειαστεί και άλλη συνεδρία υπό καταστολή.
Δ. Αποκατάσταση με πλατύ ραχιαίο μύ:
Αυτός ο μυς της ράχης μαζί με, ή χωρίς νησίδα δέρματος μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την αποκατάσταση των ιστών που αφαιρούνται κατά τη μαστεκτομή. Συνήθως χρειάζεται και ένθεμα σιλικόνης ή λιπομεταφορά που παρέχει τον όγκο του νεο-αποκτηθέντος μαστού.
Αν χρησιμοποιηθεί και νησίδα δέματος από τη ράχη τότε μένει και μία ουλή, η οποία κρύβεται μερικώς από το εσώρουχο.
Ε. Αποκατάσταση με ορθό κοιλιακό μυ:
Χρησιμοποιείται δέρμα και λίπος με τομή «κοιλιοπλαστικής» χαμηλά στην κοιλιά. Η κατάλληλη ασθενής είναι αυτή που έχει περίσσεια ιστών για μεταφορά στη συγκεκριμμένη περιοχή (στην κοιλιά κάτω από τον ομφαλό). Δεν γίνεται χρήση ενθέματος σε αυτήν την επέμβαση.
Η μεταφορά του τμήματος αυτού μπορεί να γίνει με 3 τρόπους:
1) Το τμήμα που μεταφέρεται μπορεί να είναι «μισχωτό», δηλαδή να παραμένει ενωμένο μέσω των αγγείων του με την δότρια περιοχή.
2) Το τμήμα που μεταφέρεται μπορεί να είναι ελεύθερο, δηλαδή να αποκοπεί πλήρως από τη δότρια περιοχή και να «ενωθεί» ξανά στην περιοχή του μαστού με τη βοήθεια μικροσκοπίου.
3) Το τμήμα μεταφέρεται με την τεχνική DIEP. Σε αυτή την τεχνική δεν παίρνουμε τμήμα μυός και μεταφέρουμε μόνο δέρμα και λίπος «ελεύθερο», οπότε «ενώνουμε» τα αγγεία με μικροσκόπιο. Η επιλογή της κατάλληλης μεθόδου εξατομικεύεται μετά από συζήτηση με την ασθενή.
Επέμβαση
Η αποκατάσταση μπορεί να γίνει ως συνέχεια της επέμβασης μαστεκτομής ή σε απώτερο χρόνο. Η διαμονή στο νοσοκομείο ποικίλει ανάλογα με την τεχνική και την ιδιοσυγκρασία της ασθενούς και κυμαίνεται από 3-7 ημέρες. Κατά την μετεγχειρητική περίοδο η ασθενής έχει παροχετεύσεις που βγαίνουν από το χειρουργικό τραύμα και απομακρύνουν την περίσσεια υγρού που συσσωρεύεται.
Οι παροχετεύσεις συνήθως αφαιρούνται 2-3 μέρες μετά την επέμβαση. Τα ράμματα αφαιρούνται την 10-12η μετεγχειρητική ημέρα. Η περίοδος ανάρρωσης αναμένεται να διαρκέσει από 6 βδομάδες μέχρι 3 μήνες.
Επιπλοκές
Οι επιπλοκές αυξάνονται σε παχύσαρκες και καπνίστριες ασθενείς καθώς και στις ασθενείς στις οποίες έχει προηγηθεί ακτινοθεραπεία.
Συμπέρασμα
Η αποκατάσταση του μαστού θα πρέπει να προσφέρεται σε όλες τις ασθενείς που υποβάλλονται σε μαστεκτομή, μερική μαστεκτομή ή ογκεκτομή. Οι πρόσφατες μελέτες έχουν αποδείξει ότι η ανακατασκευή μαστού επιδρά ιδιαίτερα στην ψυχολογία των ασθενών.
Οι ασθενείς που υποβάλλονται σε άμεση ανακατασκευή μαστού δεν υποφέρουν από τη «διαστρεβλωμένη εικόνα του σώματός τους» κάτι το οποίο συμβαίνει όταν η αποκατάσταση γίνεται όψιμα.
Ο τύπος της αποκατάστασης δεν επηρεάζει την ικανοποίηση των ασθενών.